Op woensdag 15 september kregen wij het verdrietige bericht dat onze leerling Anja van den Bighelaar-Zirkzee overleden was. Zij was al járen lang ziek en wij wisten allemaal dat zij niet beter zou worden, toch komt dan het definitieve nieuws nog als een schok. Zeker omdat ik, Paulette, Anja al zo lang ken.
Zij is met enige onderbreking (door studie elders en zwangerschappen) 47 jaar mijn leerling geweest. Zelfs dit jaar, toen we in lockdown zaten en alleen via Zoom konden lesgeven, deed ze vanuit haar huis mee aan mijn klassieke lessen op donderdagochtend als haar conditie en/of behandeling dat toeliet. Zo belangrijk waren het dansen en de muziek voor haar.
Bij de Herdenking vorige zaterdag in het crematorium werd op haar verzoek aan het eind van de plechtigheid de Misa Criolla van Ramirez gespeeld. Op die muziek heb ik in 1990 voor mijn gevorderde leerlingen een ballet gemaakt waarin zij meedanste en waarvan zij erg genoten heeft. Toen ik in september 1974 op de zolder in mijn ouderlijk huis mijn balletschool begon kwam Anja (13 jaar) bij me op les. Ik had toen een héél klein pubergroepjes van maar vier leerlingen. Meer ruimte was er op dat moment ook niet op zolder en we moesten oppassen dat we bij het springen ons hoofd niet stootten tegen de balken. Een maand later was mijn studio in de Ruiterstraat (tegenover het huidige gebouw) klaar en verhuisden we daarheen. Daar kon ik meer leerlingen aannemen.
Anja toonde meteen veel gevoel voor dans, vooral bij lyrische oefeningen maakte ze mooie lijnen en ze was erg muzikaal.
In 1976 organiseerde ik mijn eerste uitvoering in het Dorpshuis in Haaften. Met haar mooie elegante stijl was Anja geknipt voor de rol van Elfenkoningin in mijn sprookjesballet. Maar toen haar vriendin die de rol van de kwaadaardige Kobold zou dansen ziek werd studeerde ze in vrij korte tijd ook die rol in om haar te vervangen.
Anja als invalster voor de rol van de Kobold in 1976
In 1978 koos ik haar voor de hoofdrol in het sprookjesballet “Het Toverkrijtje”. Het verhaal ging over een mooie maar boosaardige heks, getekend op een schoolbord, die tot leven kwam en de schoolkinderen ontvoerde. Daarnaast danste ze met een gast choreograaf, Jan Hein van Tol, zelfs een modern pas de trois op spitzen.
Anja als mooie heks in Het Toverkrijtje 1978
In 1986 danste zij samen met Margo de solo in de Processie van mijn ballet op de Paganini variaties van Rachmaninoff. Margo herinnert zich nog hoe fijn ze het vond om juist met Anja dat lyrische stuk te mogen dansen. Anja had zeker geen gemakkelijk danslichaam, maar met haar mooie rustige uitstraling was zij een prachtige danseres. Naast klassiek ballet begon zij in 1985 ook aan Caractère. Zij danste toen drie keer per week. Haar laatste solo was in 1988 toen ze één van de Drie Gratiën danste in het ballet “Drie schilderijen van Botticelli”. Daarna werden de drie dochters geboren en kwamen de onderbrekingen. Anja kreeg het drukker en koos ervoor om in de gevorderde damesgroep op maandag te gaan dansen in plaats van twee keer per week in niveau 6.
Zodra haar dochters oud genoeg waren kwamen ze ook op ballet en het gebeurde regelmatig dat twee generaties van den Bighelaar in dezelfde voorstelling meededen. Omdat Anja dan niet in de zaal kon zitten vroeg ze altijd aan Arie, de lichtman, of ze even stiekem vanuit zijn techniekhok boven de zaal naar de dans van de meisjes mocht kijken. In die maandagavond groep heeft Anja gedanst tot ongeveer 2011. Het was een hechte vriendinnengroep die ook buiten de lessen gezellige activiteiten en excursies organiseerden.
Toen Anja ziek werd en noodgedwongen in een rustiger tempo moest gaan dansen kwam zij in de volwassen groep op donderdagochtend. Inmiddels volgde zij ook al placementlessen om in conditie te blijven. Bij de uitstapjes van de maandagavond groep werd zij echter nog steeds meegevraagd. In alle groepen waarin zij meedanste vond men haar zo’n warme lieve persoonlijkheid, bescheiden en stil, maar wat toonde ze veel kracht en moed tijdens alle (nare) behandelingen die zij moest ondergaan.
Anja staat op twee foto’s die bij mij in de zaal hangen: Botticelli en de Misa Criolla. Maar zij staat op mijn netvlies in alle balletten waarin zij meedanste, zoals bijvoorbeeld Appalachian Spring (1999) en het Gloria van Poulenc (2005).
In 1999 bij het 25 jarig bestaan van de Balletschool werd Anja geïnterviewd voor het Jubileumboekje. Op de vraag: “Hoe lang denk je dit vol te kunnen houden?” antwoordde zij toen: “Heel lang, denk ik, zo lang je het leuk blijft vinden”. Zij heeft het leuk gevonden tot het einde. Wat had ik haar graag gegund dat dit einde veel later zou zijn. Ik zal haar nooit vergeten.
Paulette Willemse, september 2021
